Tsalwa Ra Timfanelo Na Vutihlamuleri (Bill of Rights and Responsibilities, BRR) Ra Ndzavisiso Wa HIV

Tsalwa leri ri nyika nxaxamelo wo koma wa timfanelo na vutihlamuleri lebyi u nga na byona loko u karhi u teka xiave eka ndzingeto wa swa vutshunguri wa Netiweke ya Ndzingeto wa Murhi wa Nsawutiso wa HIV (HIV Vaccine Trials Network (HVTN)). Xikongomelo xa Tsalwa leri ra Timfanelo na Vutihlamuleri i ku pfuna vatekaxiave va ndzavisiso ku titekela swiboho na hi ku tirhisana na vatirhi va ndzavisiso. Hlaya fomo yo nyika mpfumelelo ku kuma mahungu hi xitalo.

The Participants' Bill of Rights and Responbilities are available in the following languages:

Timfanelo ta Mutekaxiave

Tanihi mutekaxiave eka dyondzo ya ndzavisiso leyi fambelanaka na HIV/AIDS ya HVTN, u na mfanelo yo:

  • Tiva mahungu hinkwawo lama tivekaka, ku katsa na mixungeto na mivuyelo leyi nga vaka kona ya ku teka xiave eka ndzavisiso, u hlamuseriwa swona hindlela leyi u nga ta yi twisisa. U ta byeriwa hi mahungu man'wana na man'wana mantshwa lama nga ta kumeka hi nkarhi wa ndzavisiso.
  • Hlamuriwa swivutiso hinkwaswo. 
  • Ala ku teka xiave kumbe ku tshika ndzavisiso nkarhi wun’wana na wun’wana. U nga ala ku teka xiave eka milavisiso yin'wana na yin'wana yo landzelerisa leyi u nga hlamuseriwaka hayona. A wu nga lahlekeriwi hi timfanelo tihi kumbe tihi leti nga hlamuseriwa eka tsalwa leri loko u ala ku teka xiave eka ndzavisiso kumbe loko u wu tshika.
  • Mbangu wa ndzavisiso lowu nga riki na xihlawuhlawu. Leswi u swi hlawulaka, mikoka, ripfumelo, na ndhavuko swa wena swi ta hloniphiwa hi vanhu lava fambisaka ndzavisiso.
  • Hundziseriwa ku ya kuma switsundzuxo, nseketelo, mirhi, na vukorhokeri bya vutshunguri, bya mavabyi lama u nga vaka na wona hi nkarhi wa ndzavisiso, ku katsa na HIV.
  • Kuma mpfuno wo ahlula swiphiqo leswi fambelanaka na ku hanyisana na vanhu van'wana na/kumbe xihlawuhlawu. Hi mpfumelelo wa wena, hi nga vulavurisana na vanhu lava u hi kombelaka leswaku hi tihlanganisa na vona leswaku hi va hlamusela hi vutekaxiave bya wena eka ndzavisiso.
  • Kuma ntshungulo wa ku vaviseka loku vonakaka, loko ko va kona, eka ku vaviseka kun'wana na kun'wana loku nga fambelanaka na swimakiwa kumbe maendlelo ya ndzavisiso ku nga ri hikokwalaho ka swivangelo swin'wana, hilaha swi hlamuseriweke hakona eka fomo yo nyika mpfumelelo ya ndzavisiso. Ku na mali yo hakelela vutshunguri bya ku vaviseka ka muxaka lowu. Ntlawa lowu langutisisaka timhaka ta vuhlayiseki ta ndzavisiso wu teka xiboho xa loko ku vaviseka ku fambelana na ndzavisiso. U nga kombela leswaku xiboho xi langutiwa nakambe loko u nga pfumelelani na xona. Eka timhangu tin'wana, swi nga endleka mali yi nga ringani ku hakelela vutshunguri hinkwabyo. Mitlawa leyi tikatsaka eka ndzavisiso yi ta kombela mali yin'wana loko swi fanerile, kambe a hi tiyisisi leswaku yi ta kumeka. Vatirhi va ndzavisiso va wena va ta ku nyika mahungu hi xitalo eka mhaka leyi nakona va ta hlamula swivutiso swihi kumbe swihi leswi u nga vaka na swona kumbe va ku hlanganisa na munhu loyi a thwaseleke ku hlamula swivutiso swa wena.
  • Endliwa mikambelo ya mahala no nkahoxeko wa ntlulelo wa HIV hi nkarhi wa ndzavisiso. Loko, emakumu ka ndzavisiso, u ri na mbuyelo wa nkambelo lowu kombaka leswaku u na HIV leyi vangiwaka hi ximakiwa xa ndzavisiso ku nga ri ntlulelo wa HIV, u ta endliwa mikambelo yo landzelerisa etliliniki ya ndzavisiso kumbe hi ku tirhisa vukorhokeri byo kambela bya HVTN ku fikela loko mivuyelo yi nga ha kombi ku va u ri na HIV.
  • Kuma mpfuno eka ku fikelela vutinyiketeri bya ndzavisiso. U ta nyikiwa nxaxamelo wa tiayitheme leti nga kona ta wena hi ndhawu ya wena.
  • Va na xihundla. Mivulavurisano na tirhekhodo mayelana na wena na vutekaxiave bya wena eka ndzavisiso swi ta avelaniwa ntsena loko swi fanerile ku endla ndzavisiso, kumbe hilaha swi lavekaka hakona ku ya hi nawu. Hlaya fomo yo nyika mpfumelelo ya ndhawu ya wena ku kuma mahungu hi xitalo.
  • Nyikiwa xikhadana xa vutitivisi xa ndzavisiso lexi kombaka leswaku u le ka ndzavisiso. Xikhadana lexi xi nga bohiki xi ta katsa nomboro ya riqingho na/kumbe adirese ya munhu loyi a nga nyikaka mahungu yo engetela.
  • Hlayisa timfanelo ta xinawu ta wena. Tanihi mutekaxiave wa ndzingeto, a wu lahlekeriwi hi timfanelo tihi kumbe tihi ta wena.
  • Byeriwa loko u kumile placebo kumbe ximakiwa lexi lavisisiwaka loko ndzavisiso wu hela, kumbe loko swi laveriwa swa vutshunguri.
  • Byeriwa hilaha ndzavisiso wu fambaka hakona, ku byeriwa leswaku mivuyelo ya ndzavisiso yi ta kumeka rini, na ku leswaku mutirhi wa ndzavisiso a ku tivisa na ku ku hlamusela mivuyelo ya ndzavisiso.
  • Tiva loko ku ri na tihakelo leti fambelanaka na vutekaxiave na loko ku ri leswaku u ta ririsiwa eka vutekaxiave bya wena.

Vutihlamuleri bya Mutekaxiave

Tanihi mutekaxiave wa dyondzo ya ndzavisiso leyi fambelanaka na HIV/AIDS ya HVTN, u na vutihlamuleri byo:

  • Langutisisa no kombisa ku twisisa eka matheriyele hinkwayo leyi u nga nyikiwa yona, ku katsa na matsalwa yo nyika mpfumelelo. Kombela ku hlamuseriwa mahungu man'wana na man'wana lama u nga ma twisisiki u nga si pfumela ku teka xiave eka ndzavisiso. Naswona u nga vutisa swivutiso nkarhi wun'wana na wun'wana wa ndzavisiso.
  • Teka xiboho hi ku twisisa hi loko u lava ku teka xiave eka ndzavisiso lowu endzhaku ka ku pima mixungeto na mivuyelo. Swi na nkoka ku tiva leswaku ndzavisiso wu vulavula hi yini. Vatirhi va ndzavisiso va ta ku pfuna haswona. Loko swi ta ku pfula ku teka xiboho, vulavula na vanhu lava u va tshembaka na ku va hlonipha hi hiloko ku teka xiave eka ndzavisiso swi ku lulamerile.
  • Byela vatirhi va ndzavisiso hi xihatla hilaha swi kotekaka hakona loko u tokota xihlawuhlawu na/kumbe ku vavisiwa emoyeni hi vanhu van'wana loku u ehleketaka leswaku ku fambelana na vutekaxiave bya ndzingeto bya wena.
  • Ka u nga nyikeli ngati, swirho kumbe swihalaki swin'wana swa miri hi nkarhi wa ndzavisiso.
  • Endlisa swikambelo swa HIV eka ndhawu ya ndzavisiso ntsena loko ndzavisiso wu nga si hela. Vulavula na vatirhi va ndzavisiso loko u fanele kumbe ku kamberiwa eka ndhawu yin'wana.
  • Ka u nga vi muyimana loko ku ri na nkoteka wa leswaku swi nga va tano, swi papalati hi nkarhi wa ndzavisiso hi ku tirhisa tindlela to sivela mbeleko leti tirhaka kahle. Vatirhi va ta languta tindlela to sivela mbeleko ta kahle na wena.
  • Ya eka maendzo ya wena ya ndzavisiso. Byela vatirhi va ndzavisiso hi xihatla hi laha swi kotekaka hakona loko u lava ku cinca siku ro voniwa.
  • Khoma vatirhi va ndzavisiso hi nhlonipho.
  • Va na xihundla hi vutekaxiave bya va'wana eka ndzavisiso.
  • Nyika vatirhi va ndzavisiso mahungu lama fambelanaka na ndzavisiso yo helela no lulama. Byela vatirhi va ndzavisiso hi ku cinca kun'wana na kun'wana ka mahungu ya vutihlanganisi kumbe rihanyu ra wena.
  • Landzelela swileriso swa mutirhi wa ndzavisiso hilaha u kotaka hakona. Tirhisana na vatirhi va ndzavisiso leswaku rihanyu na nhlayiseko wa wena swi tshama swi ri kahle hi nkarhi wa ndzingeto.
  • Byela vatirhi va ndzavisiso hi xihatla hilaha swi kotekaka hakona loko u nga ha koti ku ya emahlweni kumbe loko u kunguhata ku tshika vutekaxiave bya ndzavisiso bya wena.

Vutihlamuleri bya Vatirhi va Ndzavisiso

Vatirhi va HVTN, ku katsa na Mulavisisinkulu wa le ka tliniki leyi, va na vutihlamuleri byo:

  • Tihlanganisa na muganga hi timhaka leti fambelanaka na ndzavisiso na ku tiyisisa vuyimeri byo twisiseka bya vatekaxiave eka ndzingeto wa swa vutshunguri.
  • Tihlamulela no kuma mahungu eka huvo leyi lawulaka ndzavisiso, tanihi Bodo yo Langutisisa ya swa Vandla (Institutional Review Board (IRB)) kumbe komiti ya langutisisa matikhomele lamanene ya ndzavisiso.
  • Kuma mpfumelelo eka vatekaxiave wo endla migingiriko kumbe minghenelelo leyi fambelanaka na ndzavavisiso hinkwayo. Loko ku ri na ku cinca ka nkoka, mpfumelelo wa vatekaxiave lava nga eka ndzavisiso wu ta laveka nakambe.
  • Fambisa ndzavisiso hi matikhomele lamanene, ku katsa na ku sirhelela timfanelo, swihundla na vukahle bya vatekaxiave lava nga eka dyondzo ya ndzavisiso. Emakumu ka ndzavisiso, vatirhi va ndzavisiso va na vutihlamuleri byo tivisa vatekaxiave hi swimakiwa leswi va nga swi kuma na ku tivisa vatekaxiave na muganga hi mivuyelo ya dyondzo ya ndzavisiso. 
  • Hundzisela vatekaxiave laha swi nga fanela, ku ya kuma switsundzuxo, vukorhokeri byo sivela HIV, na/kumbe vukorhokeri bya swa miehleketo loko swi laveka hi nkarhi wa ndzavisiso. 
  • Hlamula swivutiso na swivilelo swa vatekaxiave va ndzavisiso hinkwaswo hi nkarhi lowu nga fanela.
  • Khoma vatekaxiave va ndzavisiso hi nhlonipho.